“Vlady’s trotskistische triptiek: De laatste stuiptrekking van de Russische revolutie” is dringend nodig.

▲ The Instant (1981), een van de werken uit Vlady's trotskistische triptiek . Foto met dank aan onderzoeker Silvia Vázquez Solsona.

Vrolijke MacMasters

Krant La Jornada, zaterdag 16 augustus 2025, p. 3

Onderzoeker Silvia Noemí Vázquez Solsona stelt voor om een permanente thuisbasis te vinden voor de picturale collectie Trotskitisch Triptiek van Vladimir Kibalchich Rusakov (1920-2005, beter bekend als Vlady), gezien de “centrale relevantie ervan voor de geschiedenis van de universele en Mexicaanse kunst.”

Ze is de auteur van het boek Vlady, Trotskyist Triptych: The Tragic Hero of the 20th Century (Autonome Universiteit van Mexico-Stad/Benemérita Autonome Universiteit van Puebla), dat vandaag wordt gepresenteerd in het Museum voor Moderne Kunst (MAM), de locatie waar het bovengenoemde werk te vinden is.

Het drieluik werd oorspronkelijk op verschillende momenten geschilderd voor het Leon Trotski Huis Museum (MCLT). Het bestaat uit de panelen "Bolsjewistische Magiografie" (1967), "Wenen 19" (1973) en "Het Moment" (1981). Elk paneel meet 3,16 bij 4 meter.

Blijkbaar werd de collectie tien jaar lang tentoongesteld in het MCLT. Volgens Vázquez Solsona werd Magiografía bolchevique aangekocht door het MAM; hij legde echter uit: "Ik ben niet zeker over de aankomst van de andere twee. Er is veel tegenstrijdige informatie. Zo schrijft Jean-Guy Rens in zijn boek Vlady: From the Revolution to the Renaissance dat de kunstenaar de werken aan het MCLT schonk, maar het museum heeft daar geen gegevens over. "Bij het MAM vond ik het document Magiografía bolchevique , maar niet de andere twee. Mogelijk bevinden deze documenten zich in het archief, dat nog steeds wordt geclassificeerd", vermeldt hij.

Het was Fernando Gamboa (1909-1990), destijds directeur van het MAM, die de aankoop van Magiografía bolchevique promootte, benadrukt de wetenschapper. Triptico Trotskiano was opgenomen in de tentoonstelling Vlady: La sensualidad y la materia , die in 2006 te zien was in het Museo del Palacio de Bellas Artes. Vázquez Solsona maakte kennis met het werk van de Russisch/Mexicaanse schilder na een bezoek zo'n 14 jaar geleden aan de bibliotheek Miguel Lerdo de Tejada, waar zijn muurschildering La revolución y los elementos te zien is, op zoek naar informatie over "de dissidenties van de 20e eeuw".

Vlady had haar aan de haak. Ze besloot aan het beeld te werken voor haar geschiedenisscriptie. "Ik volgde destijds colleges bij Renato González Mello. Eén daarvan werd gegeven in het MAM, wat later uitgroeide tot een project voor het catalogiseren van werken in samenwerking met het Instituut voor Esthetisch Onderzoek en het museum. "De Trotskische Triptiek " lag, gezien de omvang ervan, opgerold in de opslag. Toen ik het stuk eenmaal had kunnen bekijken, zei González Mello: de enige manier om dit werk te redden is door grondig onderzoek. Ik heb de opdracht aangenomen."

Dit boek is een bewerking van haar proefschrift. Het werd geschreven vóór de tentoonstelling Vlady: Revolutie en Dissidentie in het Colegio de San Ildefonso in 2022/2023, toen de Trotskitische Triptiek na 16 jaar uit de opslag van het MAM werd bevrijd en gerestaureerd. Daarom wordt er in het nieuwe boek van de onderzoeker overal opgeroepen tot redding: "De toestand van het werk is zeer deplorabel. Elk paneel mist een lijst en vanwege hun verhoudingen liggen de stukken opgerold in de opslag van het museum."

Vázquez Solsona betreurt het dat de panelen voor de tentoonstelling niet chronologisch werden tentoongesteld, maar met een andere interpretatie. Na afloop van de tentoonstelling in het Colegio de San Ildefonso keerde het werk "in perfecte staat" terug naar het MAM.

Het project is momenteel tijdelijk uitgeleend door het Openbaar Ministerie. Aan het einde van de uitleenperiode zal het terugkeren naar het Ministerie van Landbouw, Visserij en Aquacultuur (MAM), meldde het Openbaar Ministerie.

–Waarom is het een centraal werk voor de kunstgeschiedenis?

Vlady's werk is over het algemeen als de laatste stuiptrekking van de Russische Revolutie, en dat is precies wat er gebeurt. Het is belangrijk omdat het ons niet alleen inzicht geeft in een historisch proces, maar ook in de gevoeligheid van het tijdperk. Het is een uitstekend portret van de 20e eeuw, en tevens een waarschuwing voor wat er zal gebeuren na de nederlaag van deze revolutie door de contrarevolutie. Het Trotski-drieluik is een episch verhaal over het leven en de dood van Leon Trotski, niet illustratief of biografisch, maar eerder een mythe.

Voor de onderzoeker zijn Vlady's familie en revolutionaire erfgoed verbonden met een esthetisch en politiek project dat met verf en penselen is ontwikkeld. Daarom staat het materiaal van zijn werken centraal. Terwijl Magografía Bolchevique nog steeds met olieverf wordt geschilderd in gewone, commerciële tubes, gebruikt Viena 19 een gemengde techniek, deels industriële verf en deels wat Vlady de "Venetiaanse techniek" noemt, en El instante is volledig met deze techniek geschilderd.

Volgens de auteur is Vlady eerder een onbegrepen dan een ongemakkelijk figuur: ‘Er is een politiek discours dat zeer persoonlijk is, niet intiem. Om dat allemaal te begrijpen, zoals u in het boek kunt zien, moet u zich verdiepen in de notitieboekjes en andere werken van de schilder en een schat aan historische gegevens bij de hand hebben.

"Soms, als de kijker naar deze stukken komt kijken, zegt hij: 'Wauw, ik snap er helemaal niks van.' Maar dit soort historische verspreiding draagt bij aan het vergroten van het bewustzijn en zorgt er tegelijkertijd voor dat Vlady deel uitmaakt van het collectieve bewustzijn, omdat wat hij bespreekt geen onbelangrijke kwestie is voor het historisch geheugen in het algemeen."

Vlady, Trotskyist Triptych: The Tragic Hero of the 20th Century wordt aanstaande zaterdag 16 augustus om 12.00 uur gepresenteerd in het Museum of Modern Art en op 19 augustus om 18.00 uur tijdens de UACM-boekenbeurs op de campus van Del Valle.

▲ Ingelijst skelet tentoongesteld in het Natuurhistorisch Museum van Ethiopië in Addis Abeba. Foto: Ap

Ap

Krant La Jornada, zaterdag 16 augustus 2025, p. 4

Ethiopië. Het fossiel van de menselijke voorouder Lucy is uit Ethiopië vertrokken om tentoongesteld te worden in een Europees museum, meldden Ethiopische nationale media vrijdag, onder verwijzing naar minister van Toerisme Selamawit Kassa.

Het skelet van Lucy , dat voor 40 procent voltooid is, verliet vrijdag Ethiopië en zal ongeveer twee maanden lang te zien zijn in het Nationaal Museum in Praag.

Lucy werd in 1974 in Ethiopië gevonden, in wat ooit een oeroud meer was, in de buurt van fossiele resten van krokodillen, schildpadeieren en krabbenklauwen. Ze behoorde tot de Australopithecus afarensis , een vroege menselijke soort die ongeveer 4 tot 3 miljoen jaar geleden in Afrika leefde.

Dit is Lucy 's tweede reis buiten Ethiopië. De eerste was in 2013, toen ze door de Verenigde Staten reisde.

De gefragmenteerde botten van Lucy worden tentoongesteld naast Selam , het fossiel van een Australopithecus- jong dat ongeveer 100.000 jaar ouder is dan Lucy en 25 jaar later in dezelfde regio werd ontdekt.

"Als iconisch exemplaar is het van iedereen, dus het delen ervan met de rest van de mensheid is iets wat iedereen graag zou zien", aldus Yohannes Haile-Selassie, directeur van het Institute of Human Origins aan de Arizona State University.

Hoewel veel deskundigen geloven dat Lucy 's reis naar Europa een unieke kans biedt voor Europeanen en bezoekers uit andere delen van de wereld, zijn er zorgen over de veiligheid van het transport van haar kwetsbare botten.

" Lucy 's gefragmenteerde botten zijn echt uniek en vereisen de grootste zorg. Reizen naar Europa brengt risico's met zich mee", aldus Gidey Gebreegziabher, archeoloog en promovendus aan de Universiteit van Warschau, Polen. "Ze zal ook worden blootgesteld aan verschillende klimatologische omstandigheden, wat een negatieve invloed kan hebben op haar behoud."

▲ Representatie van de hominide Lucy tentoongesteld in het Natuurhistorisch Museum van Ethiopië in Addis Abeba. Foto AP

Zelfs in Ethiopië heeft het publiek zelden het echte Lucy- fossiel gezien. Een replica is te zien in het Nationaal Museum van Ethiopië, terwijl de echte resten in een beveiligde kluis worden bewaard.

"Ik heb gezien hoe ze is verpakt, dus ik maak me geen zorgen meer dat er iets met Lucy gebeurt", zei Yohannes.

De discrete vrijgave van het fossiel op donderdagavond roept ook vragen op over de transparantie, aangezien veel Ethiopiërs – die er trots op zijn – niet wisten dat het fossiel naar Europa zou reizen.

"Het is ongelooflijk! De regering lijkt haar eigen bevolking opzettelijk uit te sluiten van het verhaal over haar eigen erfgoed", aldus Gidey Gebreegziabher.

Bekele Reta, 43, een bewoner die op slechts 50 meter van het museum woont waar Lucy is gehuisvest, was zich niet bewust van haar vertrek totdat hij het op sociale media zag. "Ik zag vanochtend op Facebook dat ze naar Praag is vertrokken. Het is jammer dat de meeste Ethiopiërs haar alleen elders tentoongesteld zien," zei hij.

Eerder dit jaar kondigde Michal Lukeš, directeur-generaal van het Nationaal Museum van de Tsjechische Republiek, de tentoonstelling van Lucy en Selam aan en uitte hij zijn dank aan de Ethiopiërs voor het feit dat zij de stoffelijke resten wilden 'uitlenen'.

Lukeš zei: "Deze onschatbare tentoonstellingen geven ons een uniek inzicht in het verleden en verdiepen ons begrip van de wortels van de mensheid."

Eirinet Gómez

Krant La Jornada, zaterdag 16 augustus 2025, p. 4

De vierde editie van het evenement "Ex-Céntricas: Vrouwelijke Culturele Hoofdsteden op het Mexicaanse Podium", georganiseerd door het Rodolfo Usigli Nationaal Centrum voor Theateronderzoek, Documentatie en Informatie (Citru), is gewijd aan de presentatie van de archieven van diverse vrouwelijke theatermakers. Dit jaar valt María Luisa Ocampo op, een toneelschrijfster en cultuurpromotor uit Guerrero die aan de wieg stond van de theaterbeweging La Comedia Mexicana.

"Door de androcentrische tendens lijkt het alsof mannen de enige cultuurmakers in het land zijn. Het doel is om vrouwelijke makers en hun bijdragen in de schijnwerpers te zetten", aldus Edith Ibarra, onderzoeker bij Citru en curator van het Ex-Céntricas-evenement.

Het evenement vindt plaats op woensdag 20 augustus om 10.00 uur in de Aula Magna van het Nationaal Centrum voor de Kunsten (Cenart). Er zijn drie rondetafelgesprekken: de presentatie van het boek "Stories that Elaborate Memory: Archives of Creative Women in the Theater Scene in Mexico" ; een discussie over María Luisa Ocampo; en een presentatie van een methodologie voor het redden en "activeren" van archieven.

Het boek, het resultaat van onderzoek door Citru, brengt de collecties van vijf kunstenaars samen: Esperanza Iris, Graciela Castillo, Félida Medina, Aída Guevara en María Luisa Ocampo. Het bevat een beschrijving van elk archief en getuigenissen van de onderzoekers die eraan hebben gewerkt.

"Het idee is om te laten zien hoe een vrouw een andere maker observeert, wat ze haar vertelt, wat haar archief haar vertelt," aldus Ibarra. Het werk zal gratis te raadplegen zijn in de INBAL-repository.

Het tweede panel presenteert de bevindingen uit het archief van María Luisa Ocampo, "de enige toneelschrijver die over euthanasie schreef en een nationaal theater vormgaf in het postrevolutionaire tijdperk. Vanuit een androcentrische invalshoek praten we over een vader van het Mexicaanse theater, maar niet over de vrouwen die eraan deelnamen", benadrukte de curator.

Het derde panel bespreekt strategieën voor het verspreiden en tot leven brengen van archieven via sociale media en kunstmatige intelligentie, zodat ze kunnen worden geraadpleegd en bestudeerd.

Ex-Céntricas, dat in 2021 van start ging, wijdde zijn eerste uitzending aan een reflectie op de strategieën die vrouwelijke theatermakers hanteren om tekst en performance te produceren. In latere edities werden de carrières van Olga Martha Peña Doria, onderzoeker aan de Universiteit van Guadalajara, en Jacqueline Bixler, onderzoeker aan Virginia Tech en theaterwetenschapper in Mexico, erkend.

Het evenement wordt live uitgezonden op de website van CENART Interface. "We roepen jonge vrouwen en studenten op om te komen en meer te leren over het werk van andere vrouwen, en nodigen meer mensen uit om zich bij ons aan te sluiten", besloot ze.

▲ Het Pasatono Orchestra en het Tierra Mestiza Ensemble (rechts) treden respectievelijk op 6 september op in de Nezahualcóyotl Hall en op 21 september in het Simón Bolívar Amfitheater. Foto: Annete Pérez en Eduardo Baltezer

Engel Vargas

Krant La Jornada, zaterdag 16 augustus 2025, p. 5

Muziek is een instrument van vrede en sociale cohesie, zei Mixteekse muzikant Rubén Luengas, dirigent van het Pasatono Orkest, toen hij beschreef hoe mensen in de Sierra de Oaxaca allianties sluiten door middel van de gozona , een muzikale uitwisseling waarbij ‘ik een band meebreng naar je feest en jij het geschenk teruggeeft’.

Deze filosofie ligt ten grondslag aan de deelname van dit muzikale project uit Oaxaca aan Wereldmuziek , een reeks georganiseerd door de Nationale Autonome Universiteit van Mexico (UNAM) die zes groepen uit Mexico, Argentinië en Polen samenbrengt van 6 september tot 5 oktober.

Met dit initiatief willen we bruggen bouwen tussen de roots en de moderniteit, maar ook institutionele ruimtes en concertzalen die gewijd zijn aan academische of klassieke muziek, openstellen voor traditionele muziek of werken die zijn geïnspireerd door die gebieden.

"Het is heel belangrijk om een dialoog op gang te brengen tussen concertmuziek en muziek die geworteld is in de wortels", benadrukte componist José Julio Díaz Infante, hoofd van de muziekafdeling van de UNAM, toen hij gisteren tijdens een persconferentie het programma voor de reeks aankondigde. Dit programma maakt deel uit van de Eerste Nationale Week van een Cultuur van Vrede aan de belangrijkste onderwijsinstelling van het land.

Naast het Pasatono Orkest, dat deze concertreeks op 6 september opent met zijn debuut in de Nezahualcóyotl-zaal, staat ook het Tierra Mestiza Ensemble op het programma, eveneens uit Mexico, dat op 13 september zijn 20-jarig jubileum viert in de Carlos Chávez-zaal. Op 14 september treedt de studio Coral Meridies uit Argentinië op in het Simón Bolívar Amfitheater, een locatie waar op 21 september het Poolse kinderkoor Don-Diri-Don optreedt.

Met een voorstel dat Keltische, Scandinavische, Balkan-, son jarocho- en jazzmuziek combineert, zal het Mexicaanse ensemble Basasa een gratis concert verzorgen in Las Islas de CU, terwijl Los Viudos de Piazzolla, een kwartet onder leiding van bandoneonist César Olguín, op 5 oktober hun klassieke en hedendaagse tango naar het Simón Bolívar Amfitheater brengt.

Díaz Infante benadrukte dat al deze groepen, op hun eigen vakgebied en via hun repertoire, veel werk hebben verricht om het publiek bewust te maken van de traditie en hoe deze zich ontwikkelt en samenwerkt met de moderniteit.

"Het feit dat alle concerten in de serie nieuw gecreëerde muziek bevatten, is een essentiële boodschap, want uiteindelijk is dat wat elke expressie levend houdt. Natuurlijk is het hele onderzoeksveld vanuit elke invalshoek erg belangrijk: musicologisch, etnomusicologisch, antropologisch, maar uiteindelijk zijn deze muzieksoorten geen museale uitingen: het is levende muziek," benadrukte hij.

Het is muziek van onze tijd, eigentijds, maar geworteld in de wortels. Dat is heel belangrijk: dat het publiek al deze nieuwe creaties kan ervaren en zich eigen kan maken, er meer van kan vragen en ervoor kan zorgen dat institutionele ruimtes, festivals en andere podia steeds meer openstaan voor deze voorstellen. Dat is wat onze muziek levend en evoluerend houdt.

Het feit dat deze serie deel uitmaakt van UNAM's Eerste Nationale Week van een Cultuur van Vrede heeft een grote betekenis voor componist Gerardo Tamez, dirigent van het Tierra Mestiza Ensemble en recente winnaar van de Nationale Prijs voor Kunst en Literatuur 2024.

"Het is heel belangrijk, want we zijn voorbij de tijd dat het nodig was om naar een identiteit te zoeken om te zien waar we vandaan kwamen. Ik doel dan specifiek op het tijdperk van nationalisme, dat zeker gerechtvaardigd was, maar niet langer past bij onze tijd", reflecteerde hij.

Uitnodiging om handen te schudden

Tegenwoordig, voegde hij eraan toe, begrijpen we dat schijnbaar vreemde culturen ook bij ons horen: "Het maakt deel uit van een wereldwijd begrip. We hoeven geen nationalisme te creëren, sociale samenlevingen te zijn, onszelf te isoleren of chauvinistisch te zijn. Het is een tijd waarin de wereld zichzelf moet inhalen."

In dit verband benadrukte Rubén Luengas dat het voorstel van het Pasatono Orchestra een uitnodiging is tot reflectie, analyse en "vooral tot het uitreiken van een hand" door middel van een muzikale uitnodiging.

"Naast de officiële projecten die kunnen helpen, zien wij vanuit het perspectief van de gemeenschap en de realiteit van de mensen hoe muziek een vredestichter en een methode voor sociale cohesie is", aldus hij, verwijzend naar het voorbeeld van de "gozona" (een soort dans).

Na de opening van de UNAM en de Nezahualcóyotl-zaal met dit soort muzikale voorstellen, was de componist en onderzoeker het met Díaz Infante eens over het belang van dialoog als factor in het bevorderen van toenadering, niet alleen tussen genres, tijdperken en muzikale voorstellen, maar ook op menselijk en sociaal vlak om vrede op te bouwen.

"Voor de culturen van Oaxaca zijn woorden erg belangrijk, en ze zijn in veel talen te vinden, die wij als muziek interpreteren. Zo hebben we een werk voor orkest en tonale taal, Palabra Sagrada , waarin taal als belangrijkste materiaal voor de muziek wordt gebruikt," voegde hij eraan toe.

"In de dorpen, zoals onze ouderen vroeger zeiden, is het enige wat we hebben en het allerbelangrijkste het woord dat we spreken. Het brengt dialoog op gang en daarmee kunnen we vrede, verbondenheid en sociale cohesie opbouwen."

Over het voorstel van zijn groep, die op 4 september zijn 27e verjaardag viert, omschreef de Mixteekse muzikant het als "een soort muzikale grammatica", aangezien de leden afkomstig zijn uit verschillende inheemse gemeenschappen in Oaxaca.

Deze grammatica "wordt uitgedrukt door het denken van de Triqui, Zapotec en Mixe, met hun eigen manieren om de wereld en het muzikale universum van elk van deze culturen te begrijpen. Oaxaca is een van de meest muzikaal diverse plekken in Mexico, en dat komt tot uiting in deze muzikale taal die we nu gaan delen."

Over haar debuutconcert in de Nezahualcóyotl-zaal gaf ze aan dat het de titel Migrante 27: Muziek van migratie, ballingschap en transhumance zal krijgen, "omdat we een reeks verhalen gaan vertellen door middel van muziek die te maken heeft met deze thema's. Daarnaast bevatten we een repertoire over vrede, iets dat zo belangrijk en noodzakelijk is voor ons land, onze regio en onze entiteit."

Hij voegde eraan toe: "We zijn plotseling erg verrast door de genocides en oorlogen in andere landen, maar we staan zelden stil bij wat er op ons eigen grondgebied gebeurt. Ik heb het over mijn regio, Oaxaca, de Mixteca-regio, de Triqui-regio, waar geweld aan de orde van de dag is. Een van onze leden, een traditionele zanger, moest zijn thuisland ontvluchten omdat sociale bewegingen erg sterk en gewelddadig kunnen zijn."

Meer informatie over de concerten vindt u op https://musica.unam.mx.